Homaj rajtoj

Dum multaj landoj hodiaŭ rekonas la gravecon de respekto al homaj rajtoj, ni vidas ke la realo estas malproksima de la idealoj proklamitaj de la Universala Deklaracio. Efektive, malobservoj okazas en ĉiuj lokoj de ĉi tiu mondo.

Respekto de homaj rajtoj estas neatingebla celo por iuj ŝtatoj. Aliaj opinias, ke ĉi tiuj lastaj estas parto de ŝablono tro kristana kaj tial tro okcidenta. Ili interpretas tion kiel dominadon de la liberala tipmodelo. La plej malriĉaj landoj spertas, siaflanke, malemon al iuj ekonomiaj kaj sociaj rajtoj, kritikon formulitan, sammaniere, de evoluintaj landoj.

Sen supernacia aŭtoritato, la Universala Deklaracio de 1948 restas principa dokumento, simbola deklaro, kiu neniel ligas la Ŝtatojn. Ili do estas liberaj starigi aŭ ne mezurojn celantajn aktivigi homajn rajtojn ene de siaj limoj.

Diskriminacio estas endemia fenomeno sur la planedo. Krom la milionoj da individuoj, kiuj daŭras en malliberejo por voli esprimi siajn konvinkojn, ni konstatas pliiĝon de diskriminacio kontraŭ minoritatoj: religiaj, rasaj, politikaj.

Registaro havas la devon garantii la sekurecon de siaj civitanoj; ĝi estas esenca rajto rilata al la konservado de ĉies vivo.

La timo de la Alia instigas individuojn senti malfidon al la fremdulo.

Sendepende de la lando kie ili okazas, homaj-rajtoj-malobservoj kaŭzas la saman suferon al individuoj. Krom fizikaj kaj kulturaj apartaĵoj, homoj ne estas fundamente malsamaj. Per pli bona reciproka kompreno, problemojn ŝajne ankritajn en la kolektiva senkonscio estas solvitaj.

Fundamentaj rajtoj daŭre estos malobservitaj ad vitam aeternam se la nuna modelo daŭras. Verdire, depende de la reĝimoj, kiuj regas ilin, la landoj montras grandan malegalecon en tiu ĉi tereno. Neniu establis, ĝis nun, socian kadron, kiu estas vere respektema al la homa persono.

La plej bonaj demokratioj, kaj des pli la aliaj, ignori la justeco starigante limigajn rimedojn aŭ konservante tradiciojn, kiuj estas fontoj de malegaleco kaj kiuj legitimas certan tipon de perforto. Koncerne la kapitalisma sistemo, li kontraŭas la esprimon de homaj rajtoj. Li limigas la uzon de libereco, kiu fariĝas prerogativo de minoritato. En teorio, liberalismo celas la bonon de la homaro. En la praktiko, ĝi montriĝas homa detrua.

Danke al modelo de la Triunicie, la universaleco de homaj rajtoj ne plu estus idealo sed realo. Spiricience, pri kiu mi jam klarigis superetiko rolon pli frue, postulus plenumon de precizaj reguloj.

Rajtoj kiuj fariĝas devoj por la Triunicie.

Por la Triunicie, la rajto al vivo staras kiel la fundamento de ĉiuj aliaj. Ĉar la vivo estas la antaŭkondiĉo por esti libera persono kaj povi postuli la rajtojn al digno, justeco kaj egaleco.

Pro sia homa kvalito, ĉiu rajtas postuli respekton al sia persono kaj ankaŭ justan traktadon. Tuj kiam ni senigas lin je lia digno, individuo ne plu sentas sin vera homo.

Libereco estas rajto, kiu ne povas suferi la plej etan escepton. Ĉiu individuo devas povi profiti el la plej perfekta egaleco ebla. Ĝia limigo, pro kultura aŭ etna trajto, respondas al formo de sklaveco kaj, finfine, de malhomeco.

Homoj ne estas liberaj ĉe naskiĝo, ĉar ili dependas de siaj gepatroj kaj estas nekapablaj pluvivi sen ili. Karakterizaĵoj kiel heredeco, fizikaj proprecoj, forta aŭ mankhava sano, specifa donaco, naskiĝkondiĉo, … ne lokas homojn sur la sama bazo en la vivo. Tamen ĉiuj estas egalaj en digno kaj rajtoj. Se ili ne estas je la nivelo de siaj diferencoj, ili povas postuli la saman traktadon pro sia homa statuso. Per sia etika rigoro, la Triunicie antaŭenigas veran egalecon en ĉiuj sektoroj de la socio.

kloakigo kaj aliro al prizorgo estas rajtoj ligitaj al egaleco kaj digno. La Triunicie interesiĝas pri sano en sia plej larĝa senco kaj do starigas universalan kadron, por ke ĉiuj civitanoj profitu de ekvivalenta sistemo.

La Triunicie permesas la alvenon de daŭra mondpaco. Efektive, respekto de homaj rajtoj kondukas al starigo de klimato de internacia paco kaj sekureco. La deziro igi ĉi-lastan plene ekzisti nepre generas deziron al pacismo.